Familieopstellingen biedt inzicht in de verborgen dynamiek binnen families, organisaties en systemen, zodat cliënten hun (psychische) problemen bij de wortel kunnen aanpakken. In deze blog gaan we dieper in op wat familieopstellingen is, methoden, technieken en vormen en wat je leert tijdens een Civas opleiding Familieopstellingen HBO of Masterclass Familieopstellingen.

Met (familie)opstellingen maak je de verstoorde verhoudingen of ingesleten, belastende en onzichtbare patronen binnen een familie zichtbaar, krijgen cliënten inzicht en breng je een proces van acceptatie en heling op gang. Persoonlijke identiteit staat in de huidige tijd centraal en dat betekent dat je er ook aan kunt werken als iemands identiteit niet tot wasdom kan komen door belemmerende overtuigingen. Als professioneel coach of therapeut kun je je cliënten met de methode van opstellingen begeleiden bij een traject van persoonlijke ontwikkeling en groei.

Gevoelens en gedachten die iemand heeft, komen meestal voort uit een systeem waarvan diegene zich vaak niet eens bewust is. Er kunnen problemen ontstaan vanuit trauma. Dit ontstaat vaak door gebeurtenissen in het familiesysteem. Denk hierbij aan je niet gezien of gehoord voelen, hechtingsproblemen of gezinnen met 1 ouder. Soms gaat het ook om gebeurtenissen in de familie die vele generaties teruggaan, van verlies van een ouder of familielid tot geweld, buitensluiting en verstoting. Het ‘systeem’ kan dan iemand van de familie uitkiezen om het leven te leiden van die ander, waar iemand zich niet van bewust is, maar wat kan resulteren in opmerkelijk gedrag en diepgewortelde patronen in het huidige leven. Deze gebeurtenissen kunnen nog jaren later tot negatieve patronen leiden, zoals relatieproblemen, angst en levensvragen.

Dit alles kan mensen onder (psychische) druk zetten. Vaak onbewust want het is lastig om zelf patronen en overtuigingen te zien of objectief te kunnen beoordelen. Maar hierdoor kunnen wel klachten of problemen ontstaan. Middels opstellingen kun je de oorzaken en relaties binnen een systeem inzichtelijk maken voor de cliënt. Dit inzicht maakt de weg vrij voor heling en geeft oplossingsrichtingen aan.

Maar eerst terug naar wat familieopstellingen is. Grondlegger van familieopstellingen is de Duitse psychotherapeut Bert Hellinger (1925-2019). Hij kwam als West-Europeaan in aanraking met deze werkwijze toen hij als missionaris in Zuid-Afrika werkte. Deze therapeutische benadering richt zich op het verkennen van de onderliggende dynamiek binnen familie- of sociale systemen. Het basisidee is dat de relaties en gebeurtenissen in voorgaande generaties en het verleden invloed kunnen hebben op het heden. Dat ze in je ‘systeem’ doorwerken. Door inzicht hierin te krijgen, kun je werken aan problemen of klachten uit het heden.

Tegenwoordig wordt steeds meer gebruik gemaakt van IoPT (Identity oriented Psychotrauma Therapy), ontwikkeld door prof. dr. Franz Ruppert, van 'de Ruppert techniek'. Overigens is Ruppert bij Hellinger in de leer geweest. Hij kon het werken met resonantie een belangrijk theoretisch kader geven. Dit werd vooral mogelijk door de ontdekking in de jaren '80 van het bestaan van 'spiegelneuronen'. Ruppert heeft ook verder kunnen bouwen op begrippen als ‘psychotrauma’ en 'PTSS’ doordat Bessel van der Kolk in de VS psychotrauma ten gevolge van ernstige stress op de kaart heeft gezet. En er is sindsdien ook veel onderzoek naar gedaan.

Deelnemers aan de opleiding Familieopstellingen HBO of de Masterclass Familieopstellingen bij Civas wordt uitgelegd dat werken met de gevolgen van psychotrauma, belemmerende patronen, en diverse klachten en problemen van mentale en psychische aard met verschillende methoden, technieken en vormen kan plaatsvinden. Opstellingen is een methode. En deze methode (opstellingen) is wat je dan specifiek in deze opleiding leert. Andere, gangbare methoden om met psychotrauma te werken, zijn EMDR, psychotherapie, coaching, etc.

Onder de methode opstellingen vallen verschillende technieken zoals: 

• familieopstellingen volgens Hellinger
• traumaopstellingen volgens Ruppert
• opstelling van het verlangen (Ruppert)
• Tetra Lemma opstelling volgens Vargas en Von Kibèd
• Lemniscaat opstelling, etc.

Daarna kun je deze technieken weer onderverdelen in de volgende vormen: 

• met representanten
• één-op-een (structuuropstellingen: met poppetjes, vloerankers, woorden)
• online.

Iedereen binnen een familie (of een organisatie) neemt een bepaalde plaats in en staat in een bepaalde verhouding tot anderen. Een deel daarvan nemen we bewust waar, maar een deel ook niet. Iedereen waarmee we contact hebben heeft een rol en daarmee betekenis voor je. In deze video van Psychologen Nederland wordt dit uitgelegd.

De methode van opstellingen kun je ook prima toepassen binnen organisaties met een organisatieopstelling. We maken namelijk allemaal deel uit van groepen waarbinnen onbewuste patronen en dynamieken ontstaan. Naast een familie of gezin kan dat ook een klas, club, team of professionele organisatie zijn.

Opstellingen kan een cliënt nieuw perspectief geven in de systeemdynamieken waarop zij of hij vastloopt én in waar haar of zijn kracht ligt. Ervaringen met opstellingen leert dat je kunt ontdekken hoe verleden en omgeving een stempel hebben gedrukt op wie jij nu bent. En hoe bepaalde overtuigingen je belemmeren in je identiteit. Dit inzicht biedt cliënten ook een richting voor mogelijke oplossingen.

Als bij Familieopstellingen poppetjes of vloerankers en woorden als vorm worden gebruikt om de leden van een familie of systeem te representeren, dan biedt dat een visueel en ruimtelijk perspectief. De keuze voor poppetjes als representatie helpt deelnemers om op een dieper emotioneel niveau de dynamiek van hun systeem te herkennen. De poppetjes worden neergezet en verplaatst tijdens de methode van Familieopstellingen. Dat kan leiden tot diepgaande inzichten en heling.

Een opstelling met poppetjes om een vraagstuk op te lossen, is voor een cliënt mogelijk een makkelijkere manier om een familieopstelling te doen. Zij of hij hoeft zich niet bloot te stellen aan een groep. Ook is een opstelling met materialen vaak eenvoudiger te organiseren en zeer effectief.

Een opleiding Familieopstellingen biedt deelnemers een diepgaand begrip van de principes en technieken van deze therapeutische methode.
Tijdens een opleiding Familieopstellingen leer je de basistheorie en krijg je inzicht in de filosofie en theoretische achtergrond van deze methode. Daarnaast ga je aan de slag met praktische vaardigheden. Je leert de opstellingen ‘neerzetten’ en begeleiden en hoe je werkt met representanten, vloerankers, woorden of poppetjes. Je leert ook de dynamieken te interpreteren die tijdens opstellingen naar voren komen. Het praktijkgedeelte is enorm belangrijk in deze opleiding en betreft dan ook 8 intensieve opleidingsdagen. 

Belangrijk onderdeel van een opleiding familieopstellingen is ook ethiek en verantwoordelijkheid, omdat er tijdens een sessie diepgaande emotionele processen kunnen plaatshebben. Tot slot is er ook ruimte voor zelfreflectie en persoonlijke groei, omdat de methode van opstellingen vaak hand in hand gaat met innerlijke transformatie.

Civas biedt de geaccrediteerde HBO opleiding Familieopstellingen aan. Hiermee leer je de verborgen dynamiek binnen een familie of organisatie zichtbaar maken. Je krijgt zo inzicht in de problematiek van cliënten of organisaties zodat zij hun problemen bij de wortel kunnen aanpakken. 

Bij Civas hebben we geen voorkeur voor een specifieke methode maar werken we graag met de IoPT en afgeleide technieken. Dit omdat deze techniek heel goed aansluit bij de professionals waar Civas opleidingen voor biedt. Denk aan coaches, therapeuten, HR-medewerkers, zorgverleners, jeugdzorg- en verslavingszorgmedewerkers, etc. 

Werken met IoPT is uitermate geschikt voor professionals, het past meer bij deze tijd, als deelnemer kun je je meer onderscheiden in het werkveld en we blijven weg van illusie, zweverigheid en ondeskundigheid. Je legt zo een stevig en grondig fundament. Terecht een geaccrediteerde opleiding waarbij er best wat van je verwacht wordt. En niet alleen IoPT (Ruppert) maar ook Familieopstellingen (Hellinger) komen aan bod.

De opleidingsdagen zijn verplicht en vormen het hart van de opleiding. Deze weekenden zijn behoorlijk intensief. 

De opleiding Familieopstellingen HBO is gericht op coaches, counselors, therapeuten, hulpverleners, maatschappelijk werkers, managers, HR- en personeelsfunctionarissen die familie- en organisatieopstellingen willen integreren in hun werkzaamheden.

Wil je je daarna verder ontwikkelen, dan is de masterclass Familieopstellingen echt iets voor jou. Met deze masterclass Familieopstellingen verdiep jij jouw vaardigheden als opsteller intensief en word je opgeleid tot therapeut systemisch werk.

Beluister hier de informatieve podcasts over Familieopstellingen in de praktijk. Hoor hoe professionals de methode met opstellingen in hun praktijk toepassen. Diverse coaches en therapeuten geven een inkijkje in hun aanpak en praktijk.