Waarom afstandsleren in de praktijk steeds populairder wordt

Afstandsleren of het volgen van een thuisstudie is al langere tijd een prettige en efficiënte manier om succesvol een erkend diploma te behalen. Dankzij technologische ontwikkelingen is afstandsleren voor een breder publiek toegankelijk geworden en de laatste jaren won deze flexibele manier van studeren dan ook flink aan populariteit. Door de coronacrisis is thuis studeren helemaal in een stroomversnelling geraakt. Maar hoe werkt afstandsleren in de praktijk precies en waarom werkt het zo goed?

Het volgen van een thuisstudie of een thuisopleiding wordt ook wel afstandsleren of afstandsonderwijs genoemd. Volgens Holmberg (2005) vallen onder het begrip afstandsleren alle vormen van studeren waarbij studenten niet onder directe supervisie staan van docenten in fysieke klaslokalen, maar studenten wel profiteren van het onderwijs en de bijbehorende begeleiding en planning geboden door een organisatie.

In het verleden werd gedacht dat afstandsleren alleen geschikt zou zijn voor opleidingen die volledig gebaseerd zijn het opdoen van kennis. Inmiddels weten we dat afstandsleren ook geschikt is voor het opleiden tot praktijkgerichte beroepen (Holmberg, 2005).

De voornaamste redenen voor volwassenen om voor afstandsleren in plaats van klassikaal leren te kiezen zijn het gemak, de flexibiliteit en de mate waarin deze vorm van onderwijs afgestemd kan worden op jouw individuele behoeften. Daarnaast komt de vrijheid om het eigen tempo te kunnen bepalen vaak naar voren als het grootste voordeel (Flinck, 1980; Holmberg, 2005). Ook de manier waarop gestudeerd kan worden bij afstandsleren wordt door studenten sterk gewaardeerd. Waar de een de theorie het liefst heel gedetailleerd bestudeerd, zal de ander de voorkeur geven aan scannend lezen en de afwisseling met opdrachten. Met een thuisstudie heb je als student meer vrijheid om te bepalen aan welke onderdelen je je aandacht besteed.

Het feit dat er een fysieke afstand bestaat tussen student en docent hoeft absoluut geen belemmering te vormen voor het overbrengen van kennis of de snelheid van het leerproces. Via digitale middelen kunnen studenten namelijk eenvoudig met elkaar en de docenten in contact blijven. Uit wetenschappelijk onderzoek (bron: Bernard et al., 2004; Schlosser & Simonson, 2009) blijkt zelfs dat een thuisstudie effectiever kan zijn dan face to face onderwijs, doordat je het kunt doen op het door jou gekozen tijdstip en in jouw eigen tempo. Twee belangrijke voorwaarden voor dit positieve effect zijn voldoende contact met je docent en het gevoel ergens bij te horen, rapporteren diverse onderzoekers (Deschacht & Goeman, 2015; Foley, 2003). Deze voorwaarden worden benadrukt door Schlosser en Simonson (2009). In het onderzoek naar het positieve effect van blended learning op studieprestaties komt naar voren dat interactiviteit en verbondenheid hierin zelfs een cruciale rol spelen. 

Een ander belangrijk voordeel is het praktijkgerichte karakter van thuisstudies. De lesstof van thuisstudies is uiteraard gebaseerd op theorieën, maar bevat ook veel voorbeelden uit de praktijk. Daarnaast zijn de opdrachten en het huiswerk van thuisstudies gericht op praktische toepassing van de theorie. Dit komt terug in de manier waarop theorie en hands-on opdrachten gecombineerd worden, maar ook in  de mate waarin je als student wordt aangemoedigd om (digitaal) te sparren over de lesstof met medestudenten (Sorenson & Baylen, 2000).

De variatie in activiteiten, waaronder huiswerkopdrachten en het voeren van discussies met zowel de docent als medestudenten, draagt bij aan het praktijkgerichte karakter en is een belangrijk onderdeel van goed afstandsonderwijs.

Naast het studiemateriaal, dat je van Civas ontvangt,  heb je een tablet, laptop of pc nodig om bijvoorbeeld opdrachten in te leveren en contact op te kunnen nemen met docenten en medestudenten. Daarnaast is het belangrijk een of meerdere studieplekken te hebben waar je in alle rust kunt studeren. Vanzelfsprekend zijn je interesse in het gekozen vakgebied, je motivatie en je discipline om te studeren ook van belang.

De keerzijde van de grote mate van flexibiliteit is dat het meer discipline vereist dan bij een klassikale studie. Vind je het lastig om jezelf te motiveren om te studeren of twijfel je of je voldoende discipline hebt om op afstand te studeren? Geen zorgen, daar kunnen je docenten en medestudenten bij helpen. Docenten zijn er om een vinger aan de pols te houden en je te begeleiden tijdens je thuisstudie. Tijdens contactmomenten tussen de student en docent of studiebegeleider is er volop ruimte voor vragen over de lesstof, maar wordt ook tijd besteed aan het bespreken van je persoonlijke doelen en hoe je deze kunt (blijven) behalen. Medestudenten kunnen een motivatiebron zijn om op schema te blijven, maar ook om te sparren over de lesstof en huiswerkopdrachten. Je studeert immers zelfstandig, maar niet alleen!

Afstandsleren is een hele logische keuze wanneer je na een aantal jaar werkervaring een carrièreswitch wil maken, maar geen tijd hebt om fulltime te studeren. Een andere belangrijke reden om op latere leeftijd te starten met een thuisstudie is een gebrek aan educatiemogelijkheden in het verleden (Holmberg, 2005). Werkgevers vinden opleidingen belangrijk als ze personeel zoeken. Meer kennis betekent dus een gunstigere positie op de arbeidsmarkt.

De coronacrisis heeft de toekomst van afstandsonderwijs en thuisopleidingen in een stroomversnelling gebracht. Wat dit voor het traditionele onderwijssysteem betekent, zal in de komende jaren uitgewezen worden. Wat we wél al weten is dat mensen steeds enthousiaster zijn over de voordelen en effectiviteit van afstandsleren, en hoe goed we op afstand kunnen leren en onderwijzen. Logisch eigenlijk ook, in een wereld waarin technologie ons zoveel kansen biedt is het bijna ondenkbaar dat leren vooral volgens een traditioneel, klassikaal model zou moeten gebeuren. Klassikaal onderwijs zal altijd van belang blijven voor de meer praktijkgerichte beroepen, maar bestuderen van theorie kun je  heel goed op afstand.

De toekomst van thuisopleidingen ligt in het afstemmen van de leervorm op het onderwerp en de individuele behoeften van de student. Leren zal hierdoor makkelijker, beter en leuker worden. Laten we de digitale mogelijkheden optimaal gebruiken en innovaties omarmen die het nieuwe leren en afstandsleren in de praktijk alleen maar efficiënter maken.