Orthomoleculaire voeding wint aan populariteit. Steeds meer mensen ontdekken hoe ze met een orthomoleculair voedingspatroon hun gezondheid en weerstand kunnen beïnvloeden en klachten kunnen herstellen of voorkomen. Zoals astma, eczeem of vermoeidheid. In de opleiding orthomoleculaire voeding van Civas leer je alle ins en outs van deze voedingsleer. De geaccrediteerde opleiding biedt je een stevige theoretische basis die je heel goed kunt toepassen in jouw eigen praktijk.

Voor een goed antwoord op deze vraag is eerst wat theoretisch achtergrond nodig. De term orthomoleculair is opgebouwd uit het Griekse orthos (juist, gezond) en moleculair: met betrekking tot moleculen. Het begrip is in 1968 geïntroduceerd door wetenschapper en Nobelprijswinnaar Linus Carl Pauling. Hij bedacht de term orthomoleculair toen steeds duidelijker werd dat het menselijk lichaam alleen goed kan functioneren als het voldoende moleculen binnenkrijgt. Hij koppelde de term aan twee begrippen: orthomoleculaire geneeskunde en orthomoleculaire voedingsleer. De orthomoleculaire geneeskunde is gebaseerd op het herstellen en stimuleren van de eigen geneeskracht van de mens. De orthomoleculaire voedingsleer is gericht op het creëren en in stand houden van een optimale beschikbaarheid van alle moleculen die onze lichaamscellen nodig hebben om te kunnen functioneren. Orthomoleculaire voeding zou je kortweg kunnen omschrijven als: voeding die zorgt voor de juiste moleculen in de juiste hoeveelheid op de juiste plek in het lichaam. Zodat we ook op lange termijn gezond en fit blijven.

Die benodigde moleculen krijgen we binnen via stoffen in onze voeding. De orthomoleculaire voedingsleer maakt daarbij onderscheid tussen macro- en microvoedingsstoffen. Macronutriënten zijn koolhydraten, vetten en eiwitten. Bij micronutriënten gaat het onder andere over vitaminen, mineralen, sporenelementen (mineralen waar het lichaam weinig van nodig heeft, zoals zink en jodium) en fytonutriënten: plantaardige voedingsstoffen die de gezondheid bevorderen. Orthomoleculair voedingstherapeuten of voedingsdeskundigen zijn altijd op zoek naar voeding die zorgt voor de beste balans tussen al deze verschillende voedingsstoffen. In de juiste hoeveelheid en verhouding zorgen deze voedingsstoffen voor een gezond lichaam, een sterk immuunsysteem, mentale weerstand en een gezond gewicht. In het eerste deel van de opleiding orthomoleculaire voeding leer je daarom alles over deze voedingsstoffen en hun effect op het lichaam.

Wie ziek is of klachten heeft gaat daarmee naar de huisarts. Deze zal een behandelplan voorstellen of medicijnen voorschrijven. Maar wat veel mensen niet weten is dat je ook met goede voeding je eigen lichaam kunt versterken. Volgens de orthomoleculaire voedingsleer kun je met goede voedingsstoffen in de juiste hoeveelheid en samenstelling klachten herstellen en ziekte buiten de deur houden. Om een paar positieve gevolgen te noemen: een beter slaappatroon, minder stress, minder snel hoofdpijn en meer rust in je hoofd. Orthomoleculaire voeding kan preventief werken, maar ook curatief. Klachten als astma, allergie, hooikoorts, eczeem, of pijn bij reuma en jicht kunnen met de juiste voeding in de juiste samenstelling afnemen of zelfs verdwijnen. Het gaat er daarbij niet alleen om dat je de juiste producten eet, maar ook dat je ervoor zorgt dat je lichaamscellen de voedingstoffen opnemen en vasthouden.

Met ons hedendaagse westerse voedingspatroon lukt dit allemaal niet. Gewend als we zijn aan kant-en-klaarmaaltijden, producten vol e-nummers, en door de industrie bewerkte voeding. De moderne mens eet veel te veel snelle koolhydraten (suiker) en te weinig eiwitten, gezonde vetzuren en langzame koolhydraten. Tel daarbij op alle gifstoffen die we binnenkrijgen door insecticiden, bestrijdingsmiddelen en synthetische verpakkingen en je beseft dat we qua voeding een verkeerde weg zijn ingeslagen. Wie zich echt gezonder en fitter wil voelen zal zijn eetpatroon drastisch moeten veranderen. In de opleiding orthomoleculaire voeding van CIVAS leer je hoe zo’n voedingspatroon eruitziet en welke voedingsmiddelen elkaar versterken of juist afzwakken. En het leuke is: je zult ontdekken dat je ook met andere ingrediënten nog steeds heerlijke maaltijden kunt samenstellen.

Producten met snelle koolhydraten verdwijnen binnen de orthomoleculaire voedingsleer van het menu. Zoals pasta en aardappels. Daar komen gezonde keuzes als vette vis, avocado en knoflook voor in de plaats. Mogelijk komen dit soort adviezen je bekend voor. Veel kennis van de orthomoleculaire voedingsleer kom je inmiddels ook bij andere voedingsadviezen of diëten tegen. Ook in de informatie van het Voedingscentrum sijpelen steeds meer adviezen uit de orthomoleculaire wetenschap door. In die zin kun je gerust spreken van een vooruitziende blik! Is er verschil? Jazeker wel. Een orthomoleculair voedingspatroon gaat veel verder dan het elimineren van vette snacks, suikerrijke frisdrank en diepvriespizza’s. Van belang is namelijk het samenspel van voedingselementen en voedingscombinaties. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek laat zien dat veel voedingsstoffen alleen in combinatie volledig werkzaam zijn. En naar die combinaties is de orthomoleculaire voedingstherapeut altijd op zoek.

Binnen de orthomoleculaire voedingsleer komen twee begrippen veelvuldig voor: vrije radicalen en antioxidanten. Hier lees je daar meer over. Daarnaast is de orthomoleculaire voedingsleer gebaseerd op zeven pijlers. De vier belangrijkste zijn: het voorkomen van verzuring, zorgen voor ontstekingsremmende voeding, herstel van het darmslijmvlies en het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel.

Een eerste pijler is het voorkomen van verzuring. Vetten en koolhydraten bijvoorbeeld zorgen voor verzuring. Zodra een lichaam verzuurd raakt komt het terecht in een ontstekingsfase. Langdurige verzuring uit zich bijvoorbeeld in haaruitval, eczeem, botontkalking en reumatische klachten. Het tegengaan van verzuring en dus ontstekingen doe je onder andere door het toevoegen van calcium, magnesium, kalium en natrium. In voeding uitgedrukt: door meer groente en fruit te eten. Klinkt eenvoudig, maar dat is nou net wat de orthomoleculaire voedingsleer niet is! Eiwitten bijvoorbeeld, werken verzurend, maar we hebben ze wel nodig. Onder andere voor groei, herstel van weefsels en de opbouw van het darmslijmvlies. Een eiwitbron moet je daarom altijd combineren met groente.

Verzuring speelt een rol bij ontstekingen in het lichaam. De meeste westerse ziekten zijn in de kern een ontstekingsziekte. Een kleine ontsteking zorgt voor de juiste afweer, maar als ons lichaam die ontsteking niet goed kan oplossen ontstaat een chronische ontsteking. De gevolgen van deze ontstekingen worden nogal eens onderschat. Zo zijn veel verouderingsklachten, maar ook depressie te herleiden tot ontstekingen in het lichaam. Oorzaak kan zijn te weinig beweging, stress en een slechte spijsvertering, maar zeker ook een tekort aan bepaalde voedingsstoffen en spijsverteringsenzymen door verkeerde voeding. Boosdoeners die leiden tot ontstekingen zijn suiker, verzadigd vet en linolzuur zoals aanwezig in zonnebloemolie. Een tweede pijler van de orthomoleculaire voedingsleer is dan ook ontstekingsremmende voeding die vooral meer vezels en vitaminen bevat. Ook hier met stip op één: groente en dan veel meer dan de standaard aanbevolen dagelijkse hoeveelheden. Maar ook vette vis dat veel omega 3 vetzuren bevat, extra vierge olijfolie, ui en knoflook (liefst rauw) en kruiden zoals kurkuma, gember, tijm en koriander werken ontstekingsremmend.

Voor de derde pijler zoomen we in op de darmen. Verzuring en ontstekingen zorgen voor afbraak van aminozuren (de bouwstof van eiwitten) die in onze darmwand voorkomen. Onder andere door een tekort aan het aminozuur glutamine gaat de kwaliteit van ons darmslijmvlies achteruit. Het darmslijmvlies kan gaan ontsteken wat kan leiden tot een ‘lekkende darm’. Oorzaken kunnen zijn een voedselallergie, ongezonde darmflora of chronische stress. Een lekkende darm is niet goed in staat voeding en voedingsstoffen op te nemen. En dat willen we natuurlijk zien te voorkomen. Een orthomoleculair voedingspatroon is er dan ook sterk op gericht om dit darmslijmvlies te herstellen en versterken. Onder andere suiker, melk, aardappels en margarine verdwijnen daarom uit het voedingspatroon. Daarvoor in de plaats komt voldoende omega 3 vetzuren (in vette vis of visolie), zink en vezels. De opleiding tot orthomoleculair voedingsadviseur gaat hier gedetailleerd op in met vaak verrassende wetenschap. Om je vast een idee te geven alvast een van de vele voorbeelden. Een stof die ontstekingen remt is lactoferine, die het lichaam aanmaakt tijdens beweging. Een tip is dan ook: beweeg voor het eten met een lege maag 20 minuten, bijvoorbeeld tijdens een wandeling. Of neem de kennis over water. Drink veel water, zeker een glas per uur. Maar doe dit niet tijdens of vlak na de maaltijd. Dan verlaten de goede vitaminen en mineralen te snel je lichaam. Iets dergelijks geldt voor koffie. Cafeïne bindt aan de belangrijke mineralen zink en magnesium en dat plas je na een kop koffie dus meteen uit je lichaam.

Voor een gezond lichaam is een stabiele bloedsuikerspiegel van belang. Bij de meeste mensen schommelt de bloedsuikerspiegel. Dat zit zo. Door enkelvoudige suikers (glucose, fructose) en geraffineerde koolhydraten (bewerkte, industriële voeding), zoals frisdrank, koek, snoep en witte graanproducten, stijgt het glucoseniveau ineens veel te veel. Om ervoor te zorgen dat het glucosegehalte in je bloed weer zakt maakt je lichaam als reactie het hormoon insuline aan. Vaak maakt het lichaam zoveel insuline aan dat het glucoseniveau maar blijft zakken. Zodra de bloedsuikerspiegel onder een bepaald niveau komt krijg je weer een hongergevoel en trek in snelle suikers. Hierdoor kan een vicieuze cirkel ontstaan. Met een orthomoleculair voedingspatroon kun je dit doorbreken. Door stap voor stap minder snelle suikers te eten en deze te vervangen door langzame koolhydraten, eiwitten en vetten, stabiliseert de insulineaanmaak weer. Vetten en eiwitten hebben geen invloed op de bloedsuikerspiegel. Langzame koolhydraten zijn ongeraffineerde of complexe koolhydraten, zoals volkorengranen, groenten en fruit. Een volwassene heeft naast een ruime hoeveelheid groenten dagelijks slechts 60 gram koolhydraten in een andere vorm nodig.

De pijlers uit de orthomoleculaire voedingsleer vormen een basis voedingspatroon. Als je straks aan de slag gaat als orthomoleculair voedingsadviseur of orthomoleculair therapeut is het een geweldige uitdaging om voor jouw cliënten menu’s samen te stellen met de juiste voedselcombinaties  Daarbij gelden een paar belangrijke uitgangspunten: de voeding bevat voldoende brandstof, langzame koolhydraten, goede vetzuren in de juiste balans, geen anorganische toevoegingen en zoveel mogelijk onbewerkte, biologische en seizoensgebonden producten.
Voor een orthomoleculair voedingsdeskundige ligt er geen kant-en-klare blauwdruk: voor ieder mens geldt een ander voedingsadvies. Een 65-jarige met overgewicht en hooikoorts zal je iets anders adviseren dan een 28-jarige vegetariër met vermoeidheidklachten. Wel zal je iedere cliënt vragen zijn westerse voedingspatroon drastisch te veranderen. En dat is niet voor iedereen even makkelijk. Mensen zitten vast in hun bekende voedingspatroon met belegde boterhammen voor de lunch en bewerkte producten in het avondeten. Omdat het niet gaat om het zoveelste dieet, maar om een grote verandering in leefstijl – waarbij je ook aandacht schenkt aan beweging en het verminderen van stress – zal een orthomoleculair therapeut altijd een stappenplan maken. In kleine stappen werk je toe naar nieuwe eetgewoonten. Je stopt bijvoorbeeld eerst met suiker, zet daarna meer groenten op het menu en vervangt vervolgens koemelk door geitenmelk. In onze opleiding orthomoleculaire voeding leer je hoe je dat opbouwt. Vooral tijdens de praktijkdagen komen deze praktische voedingsadviezen aan de orde.

Er zijn situaties waarin er voor de benodigde moleculen in onze lichaamscellen meer nodig is dan alleen goede voeding. Gebleken is dat het lichaam vaak toch nog iets tekortkomt. Voor die situaties is orthomoleculaire suppletie nodig. Bekend voorbeeld is vitamine C. Mensen met een stressvol bestaan verliezen zoveel vitamine C dat daar geen groente en fruit tegenop te eten valt. Daarom is het vaak nodig om vitamine C bij te slikken. Een andere bekend supplement is visolie dat omega 3 vetzuren bevat. Deze vetzuren beschermen het lichaam tegen hart- en vaatziekten. Voor veel mensen met vermoeidheidsklachten is het in de winter nodig om vitamine D bij te slikken. Weer anderen hebben extra probiotica nodig om – zeker als ze net met orthomoleculaire voeding beginnen – het darmslijmvlies tijdelijk een boost te geven. Civas heeft een aparte opleiding orthomoleculaire suppletie die een mooie combinatie vormt met de opleiding orthomoleculaire voeding. Civas biedt de beide opleidingen aan in het studiepakket ‘orthomoleculair therapeut’.

Wie zich verdiept in de orthomoleculaire voedingsleer raakt vaak snel enthousiast. Elke ochtend energiek wakker worden en gezonder leven zonder astma, eczeem of depressieve gevoelens is voor velen een aantrekkelijk perspectief. Een blik op het orthomoleculaire voedingspatroon maakt misschien ook wat huiverig. Kan ik dit wel? Is de orthomoleculaire voeding ook geschikt voor mijn gezin met opgroeiende kinderen? (Antwoord: ja!). En ook: hoe organiseer ik deze maaltijden met een drukke kantoorbaan? Een begrijpelijke reactie. In menig kantine liggen grote verleiders als kroketten, uitsmijters en broodjes kaas. Daarom gaan steeds meer mensen die gezond willen eten over op prepping: ze bereiden maaltijden voor de hele week. In het weekend neem je lekker de tijd om gezonde ingrediënten in te slaan om voor de aanstaande week het ontbijt en de lunch vast voor te bereiden. Helemaal volgens jouw orthomoleculaire voedingspatroon. De lunchbakjes gaan mee naar kantoor. Dat scheelt ook nog eens kostbare tijd in de werkweek.

Voor de orthomoleculaire voeding opleiding van CIVAS heb je geen vooropleiding nodig. Je leert via thuisstudie veel theorie over enzymen, mineralen, vitaminen en antioxidanten, maar een scheikundige achtergrond is niet nodig. Alvast een geruststelling: je hoeft niet alles uit je hoofd te leren, de opleiding eindigt met een open-boek-examen. Het belangrijkste dat je ontwikkelt is inzicht. Het handboek gaat ook uitgebreid in op een lijst met klachten, welke voeding daarbij kan leiden tot herstel en welke voedingsmiddelen je beter kunt vermijden. Na je opleiding kun je aan de slag als zelfstandig voedingsadviseur, maar de opleiding is ook interessant voor iedereen die zelf gezonder wil leren eten. Veel van onze cursisten hebben al een andere praktijk, bijvoorbeeld als coach, masseur of schoonheidsspecialist. Voor hen is orthomoleculair voedingsadvies een goede aanvulling. Word jij blij van gezonde voeding, wil je er meer over weten en sta jij helemaal open voor de orthomoleculaire visie? Kies dan voor het studiepakket ‘orthomoleculair therapeut’ van Civas, met zowel de opleiding orthomoleculaire voeding als de opleiding orthomoleculaire suppletie.